ธรรมเป็นที่ตั้งแห่งอุปาทาน และอุปาทาน (๓)

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเสด็จจาริกไปในโกศลชนบท พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ เสด็จถึงนิคมของพวกกาลามะชื่อว่าเกสปุตตะ. พวกชนกาลามโคตรชาวเกสปุตตนิคมได้ฟังข่าวมาว่า พระสมณโคดมผู้เป็นโอรสของเจ้าศากยะ ออกจากศากยสกุลบวชเป็นบรรพชิต เสด็จมาถึงเกสปุตตนิคมแล้ว ก็กิตติศัพท์อันงามของท่านพระโคดมนั้นขจรไปอย่างนี้ว่า แม้เพราะเหตุอย่างนี้ๆ พระผู้มีพระภาคนั้น เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ... read more

ภิกษุทั้งหลาย รูปไม่เที่ยง แม้เหตุปัจจัยที่ให้รูปเกิดขึ้น ก็ไม่เที่ยง รูปที่เกิดจากสิ่งที่ไม่เที่ยง จะเป็นของเที่ยงได้อย่างไร. เวทนาไม่เที่ยง แม้เหตุปัจจัยที่ให้เวทนาเกิดขึ้น ก็ไม่เที่ยง เวทนาที่เกิดจากสิ่งที่ไม่เที่ยง จะเป็นของเที่ยงได้อย่างไร. สัญญาไม่เที่ยง แม้เหตุปัจจัยที่ให้สัญญาเกิดขึ้น ก็ไม่เที่ยง... read more

ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลาย จงประกอบความเพียรในการหลีกเร้นเถิด ภิกษุผู้หลีกเร้นย่อมรู้ได้ตามความเป็นจริง ก็ภิกษุย่อมรู้ได้ตามความเป็นจริงซึ่งอะไร คือ ย่อมรู้ได้ตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ ย่อมรู้ได้ตามความเป็นจริงว่า นี้เหตุให้เกิดทุกข์ ย่อมรู้ได้ตามความเป็นจริงว่า นี้ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ ย่อมรู้ได้ตามความเป็นจริงว่า นี้ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลาย จงประกอบความเพียร... read more

ภิกษุทั้งหลาย พละ ๗ ประการเหล่านี้ ๗ ประการอะไรบ้าง คือ สัทธาพละ วิริยพละ หิริพละ โอตตัปปพละ สติพละ สมาธิพละ และปัญญาพละ. ภิกษุทั้งหลาย ก็สัทธาพละเป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย อริยสาวกในกรณีนี้ เป็นผู้มีศรัทธา คือ เชื่อปัญญาตรัสรู้ของตถาคตว่า... read more

ภิกษุทั้งหลาย ถ้าภิกษุซ่องเสพเมตตาจิต แม้ชั่วระยะเวลาดีดนิ้วมือ[๑] ภิกษุนี้เรากล่าวว่า อยู่ไม่ห่างจากฌาน ทำตามคำสอนของพระศาสดา ปฏิบัติตามโอวาท ไม่ฉันบิณฑบาตของชาวแว่นแคว้นเปล่า ก็จะกล่าวไปไย ถึงผู้ทำให้มากซึ่งเมตตาจิตนั้นเล่า. ภิกษุทั้งหลาย ถ้าภิกษุเจริญเมตตาจิต... read more

ภิกษุทั้งหลาย กรรม ๔ ประการเหล่านี้ เรากระทำให้แจ้งด้วยปัญญาอันยิ่งเองแล้ว ประกาศให้ทราบ กรรม ๔ ประการอะไรบ้าง คือ ๑) กรรมดำมีวิบากดำก็มี. ๒) กรรมขาวมีวิบากขาวก็มี. ๓) กรรมทั้งดำทั้งขาวมีวิบากทั้งดำทั้งขาวก็มี. ๔)... read more

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเสด็จจาริกไปในโกศลชนบทพร้อมด้วยภิกษุสงฆ์เป็นจำนวนมาก เสด็จถึงหมู่บ้านพราหมณ์ของชาวโกศล ชื่อว่าสาลา พราหมณ์และคหบดีชาวบ้านสาลาได้ฟังข่าวว่า พระสมณโคดมผู้เจริญบุตรของเจ้าศากยะ ออกบวชจากสกุลศากะยสกุลแล้ว เสด็จจาริกมาโกศลชนบทพร้อมด้วยภิกษุสงฆ์เป็นจำนวนมาก มาถึงหมู่บ้านสาลาแล้ว ก็กิตติศัพท์อันงามของพระโคดมผู้เจริญนั้นขจรไปแล้วอย่างนี้ว่า แม้เพราะเหตุอย่างนี้ๆ พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ... read more

ภิกษุทั้งหลาย พ่อค้าผู้ประกอบด้วยองค์ ๓ ประการ ย่อมถึงความมีโภคทรัพย์มากมายเหลือเฟือได้ไม่นานเลย องค์ ๓ ประการอะไรบ้าง คือ ภิกษุทั้งหลาย พ่อค้าในกรณีนี้ ๑) เป็นผู้มีตาดี ๒) เป็นผู้มีธุระดี ๓)... read more

ภิกษุทั้งหลาย มรณสติอันบุคคลเจริญแล้ว กระทำให้มากแล้ว ย่อมมีผลมาก มีอานิสงส์มาก หยั่งลงสู่อมตะ มีอมตะเป็นที่สุด. ภิกษุทั้งหลาย ก็มรณสติอันบุคคลเจริญแล้วอย่างไร กระทำให้มากแล้วอย่างไร จึงมีผลมาก มีอานิสงส์มาก หยั่งลงสู่อมตะ... read more

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่พระเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตพระนครสาวัตถี สมัยนั้น ภิกษุใหม่รูปหนึ่งกลับจากบิณฑบาต หลังจากฉันเสร็จเข้าไปสู่วิหาร แล้วเป็นผู้มีความขวนขวายน้อยนิ่งเฉยอยู่ ไม่ช่วยเหลือภิกษุทั้งหลายในเวลาทำจีวร. ครั้งนั้น ภิกษุจำนวนมากพากันเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคยังที่ประทับ ถวายอภิวาทแล้วนั่งในที่สมควร ครั้นภิกษุเหล่านั้นนั่งเรียบร้อยแล้ว ได้ทูลพระผู้มีพระภาคดังนี้ว่า ภันเต... read more