ธรรม ๕ ประการเพื่อเจโตวิมุตติ ปัญญาวิมุตติ

เรื่องเกิดขึ้นที่พระนครสาวัตถี ครั้งนั้น ภิกษุรูปหนึ่งเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ … ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคดังนี้ว่า ภันเต ที่กล่าวกันว่า อวิชชา อวิชชา ดังนี้ ภันเต ก็อวิชชานั้นเป็นอย่างไร และด้วยเหตุเพียงเท่าไร บุคคลจึงเป็นผู้ถึงแล้วซึ่งอวิชชา. ภิกษุ ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับแล้วในกรณีนี้... read more

ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๗ จำพวกนี้ เป็นผู้ควรแก่ของบูชา เป็นผู้ควรแก่ของต้อนรับ เป็นผู้ควรรับทักษิณา เป็นผู้ควรกระทำอัญชลี เป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า ๗ จำพวกอะไรบ้าง คือ ภิกษุทั้งหลาย... read more

…ก็สมัยนั้นแล ภิกษุมากด้วยกันจงกรมอยู่ในที่แจ้ง พาหิยทารุจีริยะเข้าไปหาภิกษุ ทั้งหลายถึงที่อยู่ ครั้นแล้วได้ถามภิกษุเหล่านั้นว่า ข้าแต่ท่านทั้งหลายผู้เจริญ บัดนี้ พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธะประทับอยู่ ณ ที่ไหนหนอข้าพเจ้าประสงค์จะเฝ้าพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธะพระองค์นั้น ภิกษุเหล่านั้นตอบว่า พาหิยะ พระผู้มีพระภาคเสด็จเข้าไปสู่ละแวกบ้านเพื่อบิณฑบาต... read more

ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลาย เพราะอาศัยปฐมฌาณบ้าง ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลาย เพราะอาศัยทุติยฌานบ้าง … เพราะอาศัยตติยฌาณบ้าง … เพราะอาศัยจตุตถฌานบ้าง … เพราะอาศัยอากาสานัญจายตนะบ้าง …... read more

ภิกษุทั้งหลาย สงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้ เมื่อเหล่าสัตว์ผู้มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูก ท่องเที่ยวไปมาอยู่ ที่สุดเบื้องต้นย่อมไม่ปรากฏ เธอทั้งหลายเห็นทุคตบุรุษผู้มีมือและเท้าไม่สมประกอบ พึงลงสันนิษฐานในบุคคลนี้ว่า เราทั้งหลายก็เคยเสวยทุกข์เห็นปานนี้มาแล้ว โดยกาลนานนี้. ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร ภิกษุทั้งหลาย เพราะเหตุว่า สงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้... read more

ภิกษุทั้งหลาย ทายกผู้ให้โภชนะ ชื่อว่าให้ฐานะ ๕ ประการแก่ปฏิคาหก ฐานะ ๕ ประการอะไรบ้าง คือ ๑) ให้อายุ ๒) ให้วรรณะ (ผิวพรรณ) ๓) ให้ความสุข ๔)... read more

… ภิกษุทั้งหลาย เมื่อตถาคตเกิดเป็นมนุษย์ในชาติก่อน ในภพที่อยู่อาศัยก่อน ได้เป็นผู้ไม่ถลึงตา ไม่ค้อนควัก ไม่จ้องลับหลัง เป็นผู้แช่มชื่นมองดูตรงๆ มองดูผู้อื่นด้วยสายตาอันแสดงความรัก เพราะได้กระทำ ได้สร้างสม ได้พอกพูน ได้ทำให้ไพบูลย์ซึ่งกรรมนั้นๆ... read more

ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๔ จำพวกเหล่านี้ มีอยู่ในโลก หาได้ในโลก ๔ จำพวกอะไรบ้าง คือ ๑) ภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในกรณีนี้ เพราะสงัดจากกามและอกุศลธรรมทั้งหลาย จึงบรรลุปฐมฌาน... read more

ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ต้นปาริฉัตตก (ต้นปาริชาติ, ต้นปาริฉัตร) ของเทวดาชั้นดาวดึงส์มีใบเหลืองแล้ว สมัยนั้น เทวดาชั้นดาวดึงส์พากันดีใจว่า เวลานี้ต้นปาริฉัตตกมีใบเหลืองแล้ว ไม่นานนักก็จักผลัดใบใหม่. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ต้นปาริฉัตตกของเทวดาชั้นดาวดึงส์ผลัดใบใหม่แล้ว สมัยนั้น เทวดาชั้นดาวดึงส์พากันดีใจว่า... read more

… ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงอปริหานิยธรรม ๖ ประการ อีกหมวดหนึ่งแก่พวกเธอ พวกเธอจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจะกล่าว. ๑) ภิกษุทั้งหลาย ตราบใดที่ภิกษุทั้งหลายมีกายกรรมประกอบด้วยเมตตา ปรากฏในเพื่อนร่วมประพฤติพรหมจรรย์... read more