ธรรม ๔ ประการ ที่ทำให้เป็นคนพาล หรือเป็นบัณฑิต (๑)
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการ จัดเป็นคนพาล เป็นคนไม่ฉลาด เป็นอสัปบุรุษ ย่อมบริหารตนให้ถูกกำจัด ให้ถูกทำลาย เป็นผู้ประกอบด้วยโทษ วิญญูชนติเตียน และย่อมประสบสิ่งไม่ใช่บุญเป็นอันมาก ธรรม ๔ ประการอะไรบ้าง คือ
๑) ไม่ใคร่ครวญ ไม่สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วกล่าวสรรเสริญผู้ที่ควร
ติเตียน.
๒) ไม่ใคร่ครวญ ไม่สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วกล่าวติเตียนผู้ที่ควรสรรเสริญ.
๓) ไม่ใคร่ครวญ ไม่สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วทำความเลื่อมใสให้เกิดขึ้น ในฐานะที่ไม่ควรเลื่อมใส
๔) ไม่ใคร่ครวญ ไม่สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วทำความไม่เลื่อมใสให้เกิดขึ้น ในฐานะที่ควรเลื่อมใส.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการเหล่านี้แล จัดเป็นคนพาล เป็นคนไม่ฉลาด เป็นอสัปบุรุษ ย่อมบริหารตนให้ถูกกำจัด ให้ถูกทำลาย เป็นผู้ประกอบด้วยโทษ วิญญูชนติเตียน และย่อมประสบสิ่งไม่ใช่บุญเป็นอันมาก.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการ จัดเป็นบัณฑิต เป็นคนฉลาด เป็นสัปบุรุษ ย่อมบริหารตนไม่ให้ถูกกำจัด ไม่ให้ถูกทำลาย เป็นผู้ไม่มีโทษ วิญญูชนไม่ติเตียน และย่อมประสบบุญเป็นอันมาก ธรรม ๔ ประการอะไรบ้าง คือ
๑) ใคร่ครวญ สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วกล่าวติเตียนผู้ที่ควรติเตียน
๒) ใคร่ครวญ สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วกล่าวสรรเสริญผู้ที่ควรสรรเสริญ
๓) ใคร่ครวญ สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วทำความไม่เลื่อมใสให้เกิดขึ้น
ในฐานะที่ไม่ควรเลื่อมใส
๔) ใคร่ครวญ สืบสวนให้รอบคอบเสียก่อน แล้วทำความเลื่อมใสให้เกิดขึ้น
ในฐานะที่ควรเลื่อมใส.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการเหล่านี้แล จัดเป็นบัณฑิต เป็นคนฉลาด เป็นสัปบุรุษ ย่อมบริหารตนไม่ให้ถูกกำจัด ไม่ให้ถูกทำลาย เป็นผู้ไม่มีโทษ วิญญูชนไม่ติเตียน และย่อมประสบบุญเป็นอันมาก.
ผู้ใดกล่าวสรรเสริญผู้ที่ควรติเตียน หรือกล่าวติเตียนผู้ที่ควรสรรเสริญ
ผู้นั้นชื่อว่าย่อมก่อโทษเพราะปาก ย่อมไม่ได้รับความสุขเพราะโทษที่ก่อขึ้นนั้น.
ความพ่ายแพ้จากเล่นการพนันจนเสียทรัพย์หมดตัว มีโทษเพียงเล็กน้อย
ส่วนผู้ที่มีใจประทุษร้ายในท่านผู้ดำเนินไปดีแล้วนี้ มีโทษมากกกว่า (โทษการพนัน).
ผู้ที่กล่าววาจาชั่วและตั้งใจอันชั่วไว้ กล่าวติเตียนพระอริยะ
ย่อมเข้าถึงนรกสิ้น ๑๓๖,๐๐๐ นิรัพพุททะ กับอีก ๕ อัพพุททะ.
-บาลี จตุกฺก. อํ. 21/3/3.
https://84000.org/tipitaka/pali/?21//3, https://etipitaka.com/read/pali/21/3
English translation by Bhikkhu Sujato
“When a foolish, incompetent bad person has four qualities they keep themselves broken and damaged. They deserve to be blamed and criticized by sensible people, and they make much bad karma. What four? Without examining or scrutinizing, they praise those deserving of criticism, and they criticize those deserving of praise. They arouse faith in things that are dubious, and they don’t arouse faith in things that are inspiring. When a foolish, incompetent bad person has these four qualities they keep themselves broken and damaged. They deserve to be blamed and criticized by sensible people, and they make much bad karma.
When an astute, competent good person has four qualities they keep themselves healthy and whole. They don’t deserve to be blamed and criticized by sensible people, and they make much merit. What four? After examining and scrutinizing, they criticize those deserving of criticism, and they praise those deserving of praise. They don’t arouse faith in things that are dubious, and they do arouse faith in things that are inspiring. When an astute, competent good person has these four qualities they keep themselves healthy and whole. They don’t deserve to be blamed and criticized by sensible people, and they make much merit.
When you praise someone worthy of criticism,
or criticize someone worthy of praise,
you choose bad luck with your own mouth:
you’ll never find happiness that way.
Bad luck at dice is a trivial thing,
if all you lose is your money
and all you own, even yourself.
What’s really terrible luck
is to hate the holy ones.
For more than two quinquadecillion years,
and another five quattuordecillion years,
a slanderer of noble ones goes to hell,
having aimed bad words and thoughts at them.”
English translation by Bhikkhu Bodhi
“Bhikkhus, possessing four qualities, the foolish, incompetent, bad person maintains himself in a maimed and injured condition; he is blameworthy and subject to reproach by the wise; and he generates much demerit. What four?
(1) “Without investigating and scrutinizing, he speaks praise of one who deserves dispraise. (2) Without investigating and scrutinizing, he speaks dispraise of one who deserves praise. (3) Without investigating and scrutinizing, he believes a matter that merits suspicion. (4) Without investigating and scrutinizing, he is suspicious about a matter that merits belief. Possessing these four qualities, the foolish, incompetent, bad person maintains himself in a maimed and injured condition; he is blameworthy and subject to reproach by the wise; and he generates much demerit.
“Bhikkhus, possessing four qualities, the wise, competent, good person preserves himself unmaimed and uninjured; he is blameless and beyond reproach by the wise; and he generates much merit. What four?
(1) “Having investigated and scrutinized, he speaks dispraise of one who deserves dispraise. (2) Having investigated and scrutinized, he speaks praise of one who deserves praise. (3) Having investigated and scrutinized, he is suspicious about a matter that merits suspicion. (4) Having investigated and scrutinized, he believes a matter that merits belief. Possessing these four qualities, the wise, competent, good person preserves himself unmaimed and uninjured; he is blameless and beyond reproach by the wise; and he generates much merit.”
He who praises one deserving blame,
or blames one deserving praise,
casts with his mouth an unlucky throw
by which he finds no happiness.
Slight is the unlucky throw at dice
that results in the loss of one’s wealth,
the loss of all, oneself included;
much worse is this unlucky throw
of harboring hate against the fortunate ones.
For a hundred thousand and thirty-six
nirabbudas, plus five abbudas,
the slanderer of noble ones goes to hell,
having defamed them with evil speech and mind.
