แม้เทวดาก็ไม่เที่ยง
ภิกษุทั้งหลาย พญาสัตว์ชื่อสีหะ (พญาราชสีห์) ออกจากถ้ำที่อาศัยในเวลาเย็น เหยียดกายแล้วเหลียวดูทิศทั้ง ๔ โดยรอบ บันลือสีหนาท ๓ ครั้งแล้วก็เที่ยวไปเพื่อหาอาหาร บรรดาสัตว์เดรัจฉานเหล่าใดที่ได้ยินสีหนาท สัตว์เหล่านั้นก็สะดุ้งกลัว เหี่ยวแห้งใจ พวกที่อาศัยโพรงก็เข้าโพรง ที่อาศัยน้ำก็ลงน้ำ พวกอยู่ป่าก็เข้าป่า ฝูงนกก็โผขึ้นสู่อากาศ เหล่าช้างของพระราชาในหมู่บ้าน นิคมและเมืองหลวง ที่เขาผูกล่ามไว้ด้วยเชือกอันเหนียว ก็พากันกลัว กระชากเชือกให้ขาด แล้วถ่ายปัสสาวะและอุจจาระหนีไปตามทางที่จะหนีไปได้ ภิกษุทั้งหลาย พญาสัตว์ชื่อสีหะ เป็นสัตว์มีฤทธิ์มากอย่างนี้ มีศักดิ์มากอย่างนี้ มีอานุภาพมากกว่าบรรดาสัตว์เดรัจฉาน ด้วยอาการอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น ในกาลใดตถาคตอุบัติขึ้นในโลก เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ ไปดีแล้ว รู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึก ไม่มีผู้อื่นยิ่งไปกว่า เป็นครูผู้สอนของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้เบิกบานแล้ว เป็นผู้จำแนกธรรม ตถาคตนั้นแสดงธรรมว่า สักกายะ1เป็นอย่างนี้ เหตุให้เกิดสักกายะเป็นอย่างนี้ ความดับแห่งสักกายะเป็นอย่างนี้ ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับแห่งสักกายะเป็นอย่างนี้ พวกเทวดาเหล่าใด เป็นผู้มีอายุยืนนาน มีวรรณะ มากไปด้วยความสุข ดำรงอยู่นมนานมาแล้วในวิมานชั้นสูง พวกเทวดานั้นๆ โดยมาก ได้ฟังธรรมเทศนาของตถาคตแล้ว ก็สะดุ้งกลัว เหี่ยวแห้งใจ สำนึกได้ว่า “ท่านผู้เจริญเอ๋ย พวกเราเมื่อเป็นผู้ไม่เที่ยง ก็มาสำคัญว่าเป็นผู้เที่ยง เมื่อไม่ยั่งยืน ก็มาสำคัญว่ายั่งยืน เมื่อไม่มั่นคง ก็มาสำคัญว่าเราเป็นผู้มั่นคง พวกเราทั้งหลายเป็นผู้ไม่เที่ยง ไม่ยั่งยืน ไม่มั่นคง และถึงทั่วแล้วซึ่งสักกายะ” ดังนี้.
ภิกษุทั้งหลาย ตถาคตเป็นผู้มีฤทธิ์มากอย่างนี้ มีศักดิ์มากอย่างนี้ มีอานุภาพมากกว่าสัตว์โลก พร้อมทั้งเทวโลกด้วยอาการอย่างนี้.
เมื่อใด พระพุทธเจ้าผู้เป็นพระศาสดา
หาบุคคลเปรียบมิได้ ตรัสรู้แล้ว
ทรงประกาศธรรมจักรแก่โลกพร้อมทั้งเทวโลก.
ทรงแสดงธรรม คือ สักกายะ เหตุเกิดแห่งสักกายะ
ความดับสักกายะ และอริยมรรคประกอบด้วยองค์ ๘
อันทำสัตว์ให้ถึงความดับทุกข์.
เมื่อนั้น เทวดาผู้มีอายุยืนแม้เหล่าใด มีรัศมี มียศ
เป็นผู้กลัว ถึงความสะดุ้ง ดุจเนื้อที่กลัวต่อราชสีห์
เพราะฟังถ้อยคำของตถาคตผู้เป็นอรหันต์ ผู้หลุดพ้นแล้ว ผู้คงที่ว่า
ท่านผู้เจริญ ทราบว่า พวกเราเป็นผู้ไม่เที่ยง ยังไม่ก้าวล่วงสักกายะ.
-บาลี จตุกฺก . อํ. 21/42/33.
https://84000.org/tipitaka/pali/?21//42
https://etipitaka.com/read/pali/21/42
1 สักกายุ = กายของตน, สักกายทิฏฐิ = ความยึดถือว่ากายของตน, ทิฏฐิมีลักษณะให้ถือตน
English translation by Bhikkhu Sujato
“Mendicants, these four kinds of confidence are the best. What four?
The Realized One, the perfected one, the fully awakened Buddha, is said to be the best of all sentient beings—be they footless, with two feet, four feet, or many feet; with form or formless; with perception or without perception or with neither perception nor non-perception. Those who have confidence in the Buddha have confidence in the best. Having confidence in the best, the result is the best.
The noble eightfold path is said to be the best of all conditioned things. Those who have confidence in the noble eightfold path have confidence in the best. Having confidence in the best, the result is the best.
Fading away is said to be the best of all things whether conditioned or unconditioned. That is, the quelling of vanity, the removing of thirst, the abolishing of clinging, the breaking of the round, the ending of craving, fading away, cessation, extinguishment. Those who have confidence in the teaching of fading away have confidence in the best. Having confidence in the best, the result is the best.
The Saṅgha of the Realized One’s disciples is said to be the best of all communities and groups. It consists of the four pairs, the eight individuals. This is the Saṅgha of the Buddha’s disciples that is worthy of offerings dedicated to the gods, worthy of hospitality, worthy of a religious donation, worthy of greeting with joined palms, and is the supreme field of merit for the world. Those who have confidence in the Saṅgha have confidence in the best. Having confidence in the best, the result is the best.
These are the four best kinds of confidence.
For those who, knowing the best teaching,
base their confidence on the best—
confident in the best Awakened One,
supremely worthy of a religious donation;
confident in the best teaching,
the bliss of fading and stilling;
confident in the best Saṅgha,
the supreme field of merit—
giving gifts to the best,
the best of merit grows:
the best lifespan, beauty,
fame, reputation, happiness, and strength.
An intelligent person gives to the best,
settled on the best teaching.
When they become a god or human,
they rejoice at reaching the best.”
English translation by Bhikkhu Bodhi
“Bhikkhus, there are these four foremost kinds of confidence. What four?
(1) “To whatever extent there are beings, whether footless or with two feet, four feet, or many feet, whether having form or formless, whether percipient or non-percipient, or neither percipient nor non-percipient, the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Enlightened One is declared the foremost among them. Those who have confidence in the Buddha have confidence in the foremost, and for those who have confidence in the foremost, the result is foremost.
(2) “To whatever extent there are phenomena that are conditioned, the noble eightfold path is declared the foremost among them. Those who have confidence in the noble eightfold path have confidence in the foremost, and for those who have confidence in the foremost, the result is foremost.
(3) “To whatever extent there are phenomena conditioned or unconditioned, dispassion is declared the foremost among them, that is, the crushing of pride, the removal of thirst, the uprooting of attachment, the termination of the round, the destruction of craving, dispassion, cessation, nibbāna. Those who have confidence in the Dhamma have confidence in the foremost, and for those who have confidence in the foremost, the result is foremost.
(4) “To whatever extent there are Saṅghas or groups, the Saṅgha of the Tathāgata’s disciples is declared the foremost among them, that is, the four pairs of persons, the eight types of individuals—this Saṅgha of the Blessed One’s disciples is worthy of gifts, worthy of hospitality, worthy of offerings, worthy of reverential salutation, the unsurpassed field of merit for the world. Those who have confidence in the Saṅgha have confidence in the foremost, and for those who have confidence in the foremost, the result is foremost.
“These are the four foremost kinds of confidence.”
For those confident in regard to the foremost,
knowing the foremost Dhamma,
confident in the Buddha—the foremost—
unsurpassed, worthy of offerings;
for those confident in the foremost Dhamma,
in the blissful peace of dispassion;
for those confident in the foremost Saṅgha,
the unsurpassed field of merit;
for those giving gifts to the foremost,
the foremost kind of merit increases:
the foremost life span, beauty, and glory,
good reputation, happiness, and strength.
The wise one who gives to the foremost,
concentrated upon the foremost Dhamma,
having become a deva or a human being,
rejoices, having attained the foremost.
