การเจริญสติปัฏฐาน เป็นการอารักขาทั้งตนเองและผู้อื่น
ภิกษุทั้งหลาย เรื่องเคยมีมาแล้วในกาลก่อน บุรุษจัณฑาลวังสิกะ ยกไม้จัณฑาลวังสะตั้งขึ้นแล้ว ร้องสั่งผู้ช่วยซึ่งทำหน้าที่ถือถาดน้ำมันของเขา ด้วยคำว่า “เพื่อน ถาดน้ำมัน จงมา จงขึ้นไปสู่ไม้จัณฑาลวังสะ แล้วทรงตัวอยู่ในเบื้องบนแห่งลำตัวของเรา” ดังนี้. ภิกษุทั้งหลาย บุรุษเมทกถาลิกะผู้ช่วยของเขารับคำว่า “ขอรับอาจารย์” แล้วขึ้นไปสู่ไม้จัณฑาลวังสะ ดำรงตัวอยู่เบื้องบนแห่งลำตัวของอาจารย์.
ภิกษุทั้งหลาย ลำดับนั้น จัณฑาลวังสิกบุรุษผู้เป็นอาจารย์ ได้กล่าวแก่เมทกถาลิกบุรุษซึ่งเป็นผู้ช่วยของเขาว่า “สหาย เมทกถาลิกะเอ๋ย ท่านจงรักษาซึ่งเรา เราก็จักรักษาซึ่งท่าน เราคุ้มครองรักษาซึ่งกันและกันอยู่อย่างนี้ จักได้แสดงซึ่งศิลปะด้วย จักได้ลาภด้วยและจักลงจากไม้จัณฑาลวังสะได้โดยสวัสดีด้วย”.
ภิกษุทั้งหลาย เมทกถาลิกบุรุษซึ่งเป็นผู้ช่วยได้ฟังดังนั้นแล้ว ได้กล่าวกะจัณฑาลวังสิกบุรุษผู้เป็นหัวหน้าของเขาว่า “ทำอย่างนั้นไม่ได้ดอก ท่านอาจารย์ ท่านอาจารย์จงรักษาตัวเอง ผมก็จักรักษาตัวผม เมื่อเราต่างฝ่ายต่างคุ้มครองรักษาตนของตนอยู่อย่างนี้ จึงจักแสดงศิลปะได้ด้วย จักได้ลาภด้วย จักลงจากไม้จัณฑาลวังสะได้โดยสวัสดีด้วย”.
ภิกษุทั้งหลาย เธอพึงเจริญสติปัฏฐานด้วยคิดว่า ‘เราจักรักษาซึ่งตน’ เธอพึงเจริญสติปัฏฐานด้วยคิดว่า ‘เราจักรักษาซึ่งผู้อื่น’ ภิกษุทั้งหลาย เมื่อรักษาตน ก็คือรักษาผู้อื่น เมื่อรักษาผู้อื่นก็คือรักษาตน.
ภิกษุทั้งหลาย เมื่อรักษาตนก็คือรักษาผู้อื่น นั้นเป็นอย่างไรเล่า ข้อนี้หมายความว่า รักษาตนด้วยการเสพธรรมะ ด้วยการเจริญธรรมะ ด้วยการทำให้มากซึ่งธรรมะ นี้แหละคือ เมื่อรักษาตนอยู่ จะมีผลเป็นการรักษาผู้อื่น.
ภิกษุทั้งหลาย เมื่อรักษาผู้อื่นก็คือรักษาตน นั้นเป็นอย่างไรเล่า ข้อนี้หมายความว่า รักษาผู้อื่นด้วยการอดทน ด้วยการไม่เบียดเบียน ด้วยเมตตาจิต ด้วยความรักใคร่เอ็นดู นี้แหละคือ เมื่อรักษาผู้อื่นอยู่ จะมีผลเป็นการรักษาตนด้วย.
ภิกษุทั้งหลาย เมื่อคิดว่าเราจักรักษาตน ก็จงเจริญสติปัฏฐานเถิด เมื่อคิดว่าเราจักรักษาผู้อื่น ก็จงเจริญสติปัฏฐานเถิด เพราะว่าเมื่อเจริญสติปัฏฐาน เพื่อรักษาตน ก็เป็นการรักษาผู้อื่น เมื่อเจริญสติปัฏฐานเพื่อรักษาผู้อื่นก็เป็นการรักษาตนด้วย อย่างนี้แล.
-บาลี มหาวาร.สํ. 19/224/758.
https://84000.org/tipitaka/pali/?19//224
https://etipitaka.com/read/pali/19/224/
English translation by Bhikkhu Bodhi
“Bhikkhus, once in the past an acrobat set up his bamboo pole and addressed his apprentice Medakathalika thus: ‘Come, dear Medakathalika, climb the bamboo pole and stand on my shoulders.’ Having replied, ‘Yes, teacher,’ the apprentice Medakathalika climbed up the bamboo pole and stood on the teacher’s shoulders. The acrobat then said to the apprentice Medakathalika: ‘You protect me, dear Medakathalika, and I’ll protect you. Thus guarded by one another, protected by one another, we’ll display our skills, collect our fee, and get down safely from the bamboo pole.’ When this was said, the apprentice Medakathalika replied: ‘That’s not the way to do it, teacher. You protect yourself, teacher, and I’ll protect myself. Thus, each self-guarded and self-protected, we’ll display our skills, collect our fee, and get down safely from the bamboo pole.’
“That’s the method there,” the Blessed One said. “It’s just as the apprentice Medakathalika said to the teacher. ‘I will protect myself,’ bhikkhus: thus should the establishments of mindfulness be practised. ‘I will protect others,’ bhikkhus: thus should the establishments of mindfulness be practised. Protecting oneself, bhikkhus, one protects others; protecting others, one protects oneself.
“And how is it, bhikkhus, that by protecting oneself one protects others? By the pursuit, development, and cultivation of the four establishments of mindfulness. It is in such a way that by protecting oneself one protects others.
“And how is it, bhikkhus, that by protecting others one protects oneself? By patience, harmlessness, lovingkindness, and sympathy. It is in such a way that by protecting others one protects oneself.
“‘I will protect myself,’ bhikkhus: thus should the establishments of mindfulness be practised. ‘I will protect others,’ bhikkhus: thus should the establishments of mindfulness be practised. Protecting oneself, bhikkhus, one protects others; protecting others, one protects oneself.”
English translation by Bhikkhu Sujato
“Once upon a time, mendicants, an acrobat set up his bamboo pole and said to his apprentice Medakathālikā, ‘Come now, dear Medakathālikā, climb up the bamboo pole and stand on my shoulders.’
‘Yes, teacher,’ she replied. She climbed up the bamboo pole and stood on her teacher’s shoulders.
Then the acrobat said to Medakathālikā, ‘You look after me, dear Medakathālikā, and I’ll look after you. That’s how, guarding and looking after each other, we’ll display our skill, collect our fee, and get down safely from the bamboo pole.’
When he said this, Medakathālikā said to her teacher, ‘That’s not how it is, teacher! You should look after yourself, and I’ll look after myself. That’s how, guarding and looking after ourselves, we’ll display our skill, collect our fee, and get down safely from the bamboo pole.’
That’s the way,” said the Buddha. “It’s just as Medakathālikā said to her teacher. Thinking ‘I’ll look after myself,’ you should cultivate mindfulness meditation. Thinking ‘I’ll look after others,’ you should cultivate mindfulness meditation. Looking after yourself, you look after others; and looking after others, you look after yourself.
And how do you look after others by looking after yourself? By development, cultivation, and practice of meditation. And how do you look after yourself by looking after others? By acceptance, harmlessness, love, and sympathy.
Thinking ‘I’ll look after myself,’ you should cultivate mindfulness meditation. Thinking ‘I’ll look after others,’ you should cultivate mindfulness meditation. Looking after yourself, you look after others; and looking after others, you look after yourself.”
