ผลของการไม่สำรวม และผลของการสำรวมอินทรีย์
ภิกษุทั้งหลาย เมื่ออินทรียสังวรไม่มี ศีลของผู้มีอินทรีย์สังวรวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อศีลไม่มี สัมมาสมาธิของผู้มีศีลวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อสัมมาสมาธิไม่มี ยถาภูตญาณทัสนะของผู้มีสัมมาสมาธิวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อยถาภูตญาณทัสนะไม่มี นิพพิทาวิราคะของผู้มียถาภูตญาณทัสนะวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อนิพพิทาวิราคะไม่มี วิมุตติญาณทัสนะของผู้มีนิพพิทาวิราคะวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนต้นไม้ที่มีกิ่งและใบวิบัติแล้ว แม้สะเก็ดของต้นไม้นั้น ก็ไม่ถึงความบริบูรณ์ แม้เปลือกก็ไม่ถึงความบริบูรณ์ แม้กระพี้ก็ไม่ถึงความบริบูรณ์ แม้แก่นก็ไม่ถึงความบริบูรณ์ ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น เมื่ออินทรียสังวรไม่มี ศีลของผู้มีอินทรีย์สังวรวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อศีลไม่มี สัมมาสมาธิของผู้มีศีลวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อสัมมาสมาธิไม่มี ยถาภูตญาณทัสนะของผู้มีสัมมาสมาธิวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อยถาภูตญาณทัสนะไม่มี นิพพิทาวิราคะของผู้มียถาภูตญาณทัสนะวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย เมื่อนิพพิทาวิราคะไม่มี วิมุตติญาณทัสนะของผู้มีนิพพิทาวิราคะวิบัติ ก็ขาดที่ตั้งอาศัย.
ภิกษุทั้งหลาย เมื่ออินทรียสังวรมีอยู่ ศีลของผู้มีอินทรียสังวรสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย (ถึงพร้อมด้วยที่ตั้งอาศัย) เมื่อศีลมีอยู่ สัมมาสมาธิของผู้มีศีลสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย เมื่อสัมมาสมาธิมีอยู่ ยถาภูตญาณทัสนะของผู้มีสัมมาสมาธิสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย เมื่อยถาภูตญาณทัสนะมีอยู่ นิพพิทาวิราคะของผู้มียถาภูตญาณทัสนะสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย เมื่อนิพพิทาวิราคะมีอยู่ วิมุตติญาณทัสนะของผู้มีนิพพิทาวิราคะสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนต้นไม้ที่มีกิ่งและใบสมบูรณ์แล้ส แม้สะเก็ดของต้นไม้นั้นก็ถึงความบริบูรณ์ แม้เปลือกก็ถึงความบริบูรณ์ แม้กระพี้ก็ถึงความบริบูรณ์ แม้แก่นก็ถึงความบริบูรณ์ ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น เมื่ออินทรียสังวรมีอยู่ ศีลของผู้มีอินทรียสังวรสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย (ถึงพร้อมด้วยที่ตั้งอาศัย) เมื่อศีลมีอยู่ สัมมาสมาธิของผู้มีศีลสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย เมื่อสัมมาสมาธิมีอยู่ ยถาภูตญาณทัสนะของผู้มีสัมมาสมาธิสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย เมื่อยถาภูตญาณทัสนะมีอยู่ นิพพิทาวิราคะของผู้มียถาภูตญาณทัสนะสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย เมื่อนิพพิทาวิราคะมีอยู่ วิมุตติญาณทัสนะของผู้มีนิพพิทาวิราคะสมบูรณ์ ก็ถึงพร้อมด้วยอุปนิสัย.
-บาลี ฉกฺก. อํ. 22/402/321.
English translation by Bhikkhu Sujato
“Mendicants, when there is no sense restraint, one who lacks sense restraint has destroyed a vital condition for ethical conduct. When there is no ethical conduct, one who lacks ethics has destroyed a vital condition for right immersion. When there is no right immersion, one who lacks right immersion has destroyed a vital condition for true knowledge and vision. When there is no true knowledge and vision, one who lacks true knowledge and vision has destroyed a vital condition for disillusionment and dispassion. When there is no disillusionment and dispassion, one who lacks disillusionment and dispassion has destroyed a vital condition for knowledge and vision of freedom.
Suppose there was a tree that lacked branches and foliage. Its shoots, bark, softwood, and heartwood would not grow to fullness.
In the same way, when there is no sense restraint, one who lacks sense restraint has destroyed a vital condition for ethical conduct. … One who lacks disillusionment and dispassion has destroyed a vital condition for knowledge and vision of freedom.
When there is sense restraint, one who has sense restraint has fulfilled a vital condition for ethical conduct. When there is ethical conduct, one who has fulfilled ethical conduct has fulfilled a vital condition for right immersion. When there is right immersion, one who has fulfilled right immersion has fulfilled a vital condition for true knowledge and vision. When there is true knowledge and vision, one who has fulfilled true knowledge and vision has fulfilled a vital condition for disillusionment and dispassion. When there is disillusionment and dispassion, one who has fulfilled disillusionment and dispassion has fulfilled a vital condition for knowledge and vision of freedom.
Suppose there was a tree that was complete with branches and foliage. Its shoots, bark, softwood, and heartwood would all grow to fullness.
In the same way, when there is sense restraint, one who has fulfilled sense restraint has fulfilled a vital condition for ethical conduct. … One who has fulfilled disillusionment and dispassion has fulfilled a vital condition for knowledge and vision of freedom.”
