ธรรมะวันอุโบสถ (06/03/2025)

บุคคลพวกหนึ่ง ตั้งอยู่ในความไม่สงบ ทำร้ายเขา ฆ่าเขา หรือทำให้เขาเศร้าโศกแล้วจึงให้ทาน ทักษิณานั้นจัดว่าเป็นทักษิณาอันมีหน้าอันนองด้วยน้ำตา จัดว่าเป็นทานที่เป็นไปกับด้วยอาชญา จึงมีค่าไม่เท่าส่วนแห่งทานที่ให้ด้วยความสงบ."   -บาลี สํ. สคาถ. 15/163/93. read more

ภิกษุทั้งหลาย หากว่าภิกษุไม่เป็นผู้ฉลาดในวาระจิตของผู้อื่น เมื่อเป็นอย่างนั้น ภิกษุนั้น พึงศึกษาอย่างนี้ว่า เราจักเป็นผู้ฉลาดในวาระจิตของตน ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้แล.   ภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุเป็นผู้ฉลาดในวาระจิตของตนเป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนสตรีหรือบุรุษที่เป็นชายหนุ่มหรือเป็นหญิงสาว มีปกติชอบแต่งตัว ส่องดูเงาหน้าของตนในกระจกอันสะอาดหมดจด หรือในภาชนะน้ำอันใส... read more

ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมไม่ควรเพื่อบรรลุสัมมาสมาธิ ธรรม ๕ ประการอะไรบ้าง คือ ภิกษุในกรณีนี้ เป็นผู้ไม่อดทนต่อรูป เป็นผู้ไม่อดทนต่อเสียง เป็นผู้ไม่อดทนต่อกลิ่น เป็นผู้ไม่อดทนต่อรส เป็นผู้ไม่อดทนต่อโผฏฐัพพะ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕... read more

คหบดี เปรียบเหมือน เมื่อเรือนมุงไว้อย่างดี ยอดหลังคาก็เป็นอันได้รับการรักษา กลอนหลังคาก็เป็นอันได้รับการรักษา ฝาเรือนก็เป็นอันได้รับการรักษา อกไก่ก็ไม่เปียกชื้น กลอนหลังคาก็ไม่เปียกชื้น ฝาเรือนก็ไม่เปียกชื้น อกไก่ก็ไม่ผุเปื่อย กลอนหลังคาก็ไม่ผุเปื่อย ฝาเรือนก็ไม่ผุเปื่อย.   คหบดี ฉันใดก็ฉันนั้นเหมือนกัน เมื่อจิตได้รับการรักษา กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็เป็นอันว่าได้รับการรักษา เมื่อกายกรรม วจีกรรม มโนกรรมได้รับการรักษา กายกรรม วจีกรรม... read more

… ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น การพิจารณาของภิกษุว่า เราเป็นผู้มีอภิชฌาอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ไม่มีอภิชฌาอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตพยาบาทอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่พยาบาทอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีถีนมิทธะกลุ้มรุมอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ปราศจากถีนมิทธะอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตฟุ้งซ่านอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่ฟุ้งซ่านอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีความสงสัยอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ข้ามพ้นความสงสัยอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มักโกรธอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ไม่มักโกรธอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตเศร้าหมองอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่เศร้าหมองอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีกายกระสับกระส่ายอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีกายไม่กระสับกระส่ายอยู่โดยมาก เราเป็นผู้เกียจคร้านอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ปรารภความเพียรอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตตั้งมั่นอยู่โดยมาก... read more

ภิกษุทั้งหลาย ความเพียรพึงกระทำโดยฐานะ ๓ ประการ ๓ ประการอะไรบ้าง คือ   ๑) ความเพียรพึงกระทำ เพื่อความไม่เกิดขึ้น แห่งอกุศลธรรมอันเป็นบาปทั้งหลายที่ยังไม่เกิดขึ้น   ๒) ความเพียรพึงกระทำ เพื่อความเกิดขึ้น แห่งกุศลธรรมทั้งหลายที่ยังไม่เกิดขึ้น   ๓)... read more

ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลาย จงเป็นผู้พิจารณาเห็นความไม่งามในกายอยู่เถิด จงมีอานาปานสติอันเข้าไปตั้งไว้ดีแล้วเฉพาะหน้าในภายใน จงพิจารณาเห็นความไม่เที่ยงในสังขารทั้งปวงอยู่เถิด. ภิกษุทั้งหลาย เมื่อเธอทั้งหลายพิจารณาเห็นความไม่งามในกายอยู่ ย่อมละราคานุสัยในธาตุที่สวยงามได้  เมื่อเธอทั้งหลายมีอานาปานสติอันเข้าไปตั้งไว้ดีแล้วเฉพาะหน้าในภายใน ความนอนตามของวิตกทั้งหลายในภายนอก อันเป็นฝักฝ่ายแห่งความคับแค้นย่อมไม่มี  เมื่อเธอทั้งหลายพิจารณาเห็นความไม่เที่ยงในสังขารทั้งปวงอยู่ ย่อมละอวิชชาได้ วิชชาย่อมเกิดขึ้น. -บาลี อิติวุ. ขุ. 25/292/264.  read more

… ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด พวกภิกษุมีความพร้อมเพรียงกัน ชื่นชมต่อกัน ไม่วิวาทกัน เป็นเหมือนน้ำนมกับน้ำ ต่างมองดูกันและกันด้วยสายตาอันเปี่ยมด้วยความรักอยู่. ภิกษุทั้งหลาย สมัยนั้น พวกภิกษุย่อมประสบบุญเป็นอันมาก. ภิกษุทั้งหลาย สมัยนั้น พวกภิกษุอยู่กันเหมือนพรหม... read more

ทรัพย์ คือ ศรัทธา ศีล หิริ โอตตัปปะ สุตะ จาคะ และปัญญาเป็นที่ ๗.   ทรัพย์เหล่านี้มีแก่ผู้ใด จะเป็นหญิงหรือชายก็ตาม ผู้นั้นจัดว่าเป็นผู้มีทรัพย์มากในโลก เป็นผู้ที่ใครๆ เอาชนะไม่ได้... read more

ขันติ คือ ความอดทน เป็นตบะอย่างยิ่ง พระพุทธเจ้าทั้งหลายตรัสว่า นิพพานเป็นสิ่งที่ยอดยิ่ง ผู้ทำร้ายผู้อื่น ผู้เบียดเบียนผู้อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะเลย. การไม่ทำบาปทั้งปวง การทำกุศลให้ถึงพร้อม การทำจิตของตนให้ผ่องใส นี้เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย. การไม่กล่าวร้าย การไม่ทำร้าย ความสำรวมในปาติโมกข์ ความเป็นผู้รู้ประมาณในโภชนะ การอยู่ในเสนาสนะที่สงัด การประกอบความเพียรในอธิจิต นี้เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย.” -บาลี มหา. ที. 10/56/54. read more